Uitvaart Informatie: Begrippen en zaken rond overlijden.

Op deze pagina vindt u een omschrijving van zaken die van belang zijn rond overlijden. Wilt u terug naar de algemene Uitvaart Informatie index, click dan hier. U kunt ook onderaan deze pagina terugkeren naar de algemene index. Onderstreepte begrippen zijn ook apart omschreven, door er op te clicken gaat u direct naar de betreffende beschrijving.


Aangifte van overlijden
Met de Overlijdensverklaring van de arts dient op het gemeentehuis van de plaats waar het overlijden heeft plaatsgevonden, aangifte te worden gedaan van het overlijden. Vaak gebeurt dit door de uitvaartverzorger, maar iedereen is bevoegd deze aangifte te doen. In toenemende mate wordt dan ook aangifte gedaan door een familielid. Voor deze aangifte is naast de overlijdensverklaring van de arts, een legitimatiebewijs van de aangever noodzakelijk. Naar aanleiding van de aangifte verstrekt de ambtenaar een Akte van overlijden welke o.a. nodig is voor het afhandelen van de Nalatenschap. Tevens wordt een Verlof tot begraven of cremeren verstrekt, tenzij het lichaam van de overledene Ter beschikking wordt gesteld van de wetenschap.

Akte van overlijden
Bij de Aangifte van overlijden op het gemeentehuis wordt een akte van overlijden verstrekt. Deze akte (of eigenlijk een kopie van deze akte) is nodig om door een notaris een Verklaring van erfrecht te laten opstellen.

Gemeentelijke lijkschouwer
De gemeentelijke lijkschouwer is een door de gemeente aangestelde ambtenaar die, net als een arts, bevoegd is om een overlijden officieel vast te stellen. Hij wordt ook ingeschakeld wanneer een arts vermoedens heeft van een Onnatuurlijke dood en bij het Overlijden van een minderjarige.

Nalatenschap
De nalatenschap van een overledene bestaat uit de bezittingen en schulden die een overledene achterlaat. Wettelijk is bepaald welke nabestaanden aanspraak kunnen maken op (een deel van) deze nalatenschap. Dit kan door de overledene bij leven zelf bepaald zijn door het opstellen van een Testament. Wanneer er geen testament aanwezig is, bepaalt het Erfrecht wie aanspraak kan maken op een nalatenschap.

Obductie
Wanneer niet duidelijk is waardoor iemand is overleden, kan besloten worden om obductie te verrichten. In een ziekenhuis wordt de overledene dan zowel uitwendig als inwendig onderzocht om de doodsoorzaak vast te stellen. Initiatief tot obductie kan worden opgelegd door de Officier van Justitie. Ook de arts kan voorstellen om obductie te verrichten maar daar dienen nabestaanden mee in te stemmen. Ook de nabestaanden kunnen het initiatief tot obductie nemen, maar dan wel in overleg met de arts.

Onnatuurlijke dood
Als een arts bij overlijden er niet van overtuigd is dat er sprake is van overlijden door een natuurlijke oorzaak, zal hij geen Overlijdensverklaring afgeven, maar de Gemeentelijke lijkschouwer hiervan op de hoogte stellen. Indien de gemeentelijke lijkschouwer ook van mening is dat er sprake is van een onnatuurlijke dood, zal hij de Officier van Justitie hiervan op de hoogte brengen. Deze besluit vervolgens of er nader onderzoek, zoals Obductie nodig is, of toch een overlijdensverklaring wordt afgegeven. Onder een onnatuurlijke dood wordt ook "levensbeëindiging op verzoek" of "hulp bij zelfdoding" gerekend.

Overlijden van een minderjarige
Wanneer een minderjarige overlijdt, mag een arts alleen een Overlijdensverklaring afgeven, nadat hij heeft overlegd met de Gemeentelijke lijkschouwer.

Overlijden van een onbekende
Wanneer de identiteit van een overledene niet kan worden vastgesteld, zal een arts lichaamsmateriaal van de overledene afnemen dat kan worden gebruikt voor latere identificatie. Binnen de Wettelijke termijn tot de uitvaart zal de ongeïdentificeerde overledene worden begraven. De kosten hiervoor worden voldaan door de gemeente.

Overlijden van een onvoldragen baby
Wanneer een onvoldragen baby binnen de eerste 24 weken van de zwangerschap levenloos geboren wordt, of binnen 24 uur na de geboorte overlijdt, valt dit overlijden niet onder de Wet op de Lijkbezorging. Dit betekent dat er geen aangifte van overlijden behoeft te worden gedaan. Er is wel een verklaring van de arts nodig wanneer de baby wordt begraven of gecremeerd.

Overlijdensverklaring
Wanneer iemand is overleden, dient als één van de eerste zaken een arts of de Gemeentelijke lijkschouwer gebeld te worden. Deze zal officieel vaststellen dat iemand is overleden en bepalen of er sprake is van een natuurlijke dood. Dit wil overigens niet zeggen dat de arts ook altijd de doodsoorzaak kan vastellen. Indien de arts een natuurlijke dood vaststelt, zal hij een verklaring van overlijden achterlaten. Deze verklaring is nodig om het Overlijden aan te geven bij de burgerlijke stand om zo een Akte van overlijden en een Verlof tot begraven of cremeren te krijgen. Tevens verstrekt de arts een formulier waarop de doodsoorzaak wordt vermeld en nog enkele statistische gegevens. Ook dit formulier dient afgegeven te worden bij de burgerlijke stand.

Ter beschikking stellen van de wetenschap
Het lichaam van een overledene kan ook ter beschikking worden gesteld van de wetenschap. Er vindt dan geen begrafenis of crematie plaats. Het besluit tot ter beschikking stelling kan bij leven zijn genomen en vastgelegd door de overledene, maar kan ook worden genomen door de directe nabestaanden. Ook voor ter beschikking stelling wordt op het gemeentehuis een verlof afgegeven, bij de Aangifte van overlijden. De praktijk leert dat niet iedere overledene door de wetenschap wordt geaccepteerd.

Termijn tot de uitvaart
In januari 2010 is in de Wet op de Lijkbezorging bepaald dat een overledene uiterlijk op de zesde werkdag na de dag van overlijden dient te worden begraven of gecremeerd. Een begrafenis of crematie mag daarnaast niet eerder plaatsvinden dan na 36 uur na overlijden. Voor uitstel van de begrafenis of crematie tot na de zesde werkdag na overlijden, is schriftelijke toestemming nodig van de gemeente. Voor een begrafenis of crematie binnen 36 uur na overlijden is een schriftelijke toestemming nodig van de Officier van Justitie. Wanneer een overledene Ter beschikking wordt gesteld van de wetenschap betekent dat meestal dat de overledene binnen 24 uur na overlijden zal worden opgehaald.

Testament
Door het opstellen van een testament kan iedereen ouder dan 16 jaar laten vastleggen wat er met zijn Nalatenschap moet gebeuren. Een testament wordt opgesteld door een notaris en ook bij deze notaris bewaard. De notaris meldt bij het nationale testamentenregister het bestaan van het testament. Wanneer er geen testament is, zijn er een aantal wettelijke bepalingen van toepassing op de nalatenschap. Zolang de persoon die het testament betreft in leven is, is hij of zij de enige die het testament kan inzien en desgewenst kan wijzigen. Na overlijden van de persoon die het testament betreft, kan een ieder bij een notaris informeren of er een testament van de overledene bestaat. Echter, alleen naaste bloedverwanten van de overledene hebben recht op een kopie van het testament of uittreksel van het testament, namelijk van het gedeelte waaruit blijkt of hij of zij wel of niet erfgenaam is. Door middel van het opstellen van een testament kan iedere wettelijke erfgenaam onterfd worden, maar kinderen en echtgenoot van de overledene hebben wel bepaalde minimum rechten op de nalatenschap.

Verklaring van erfrecht
Na een overlijden moet bepaald worden wie van de nabestaanden aanspraak kan maken op de Nalatenschap. Hiervoor moet een notaris worden ingeschakeld. Deze zal eerst nagaan of er een Testament is opgesteld door de overledene. Wanneer het de notaris duidelijk is welke nabestaanden wettelijk aanspraak kunnen maken op (een deel van) de nalatenschap, stelt hij hiervoor een officieel document op, een verklaring van erfrecht. Deze verklaring is nodig om allerlei officiële zaken naar aanleiding van het overlijden te kunnen regelen, zoals bankrekening(en), verzekeringen, hypotheek, etc.

Verlof tot begraven of cremeren
Bij de Aangifte van overlijden op het gemeentehuis dient reeds bekend te zijn of de overledene wordt begraven of gecremeerd, waar dit gaat gebeuren en wanneer. Met behulp van deze gegevens wordt een verlof tot begraven of cremeren afgegeven. Dit verlof dient bij de begraafplaats of het crematorium te worden afgegeven. Meestal gebeurt dit door de uitvaartverzorger.

Wet op de Lijkbezorging
Alle wettelijke bepalingen rond overlijden, begraven en begraafplaatsen, cremeren en crematoria zijn samengebracht in de Wet op de Lijkbezorging. Wanneer daar aanleiding en overeenstemming voor is, kan de Wet op de Lijkbezorging worden aangepast. Het laatst is dit gebeurd in 2010. De volledige tekst van de Wet op de Lijkbezorging kunt u vinden door HIER te clicken (opent in een nieuw venster).

Zeemansgraf
In sommige gevallen is het toegestaan om het lichaam van iemand die op zee is overleden, of dood is geboren, toe te vertrouwen aan de zee.



Wilt u terug naar de algemene Uitvaart Informatie index, click dan hier.